subject: eviri Hakknda Ansiklopedik Bilgi [print this page] eviri, bir dildeki bir metnin anlamnn tercme edilmesinde ve hedef metin ya da eviri olarak adlandrlan baka bir dilde yeni bir metnin retiminden meydana gelir. eviri, geleneksel olarak bir insan aktivitesi olmutur fakat doal dil metinlerinin evirisini otamatikletirme ve bilgisayar ortamna havale etme ya da bilgisayarlar eviriye destek olarak kullanma abalar olmutur. Sayl snrlamalar da gz nnde bulundurarak evirinin amac, kaynak ve hedef metin arasnda bir denklik ilikisi ve balant (yle sylemek gerekirse; her iki metninde ayn mesaj verdiinden emin olmak) kurmaktr. Snrlamalar; ierik, kaynak dilin gramer kurallar, yazm dzenleri ile deyim vb.'ni iermektedir.
eviri, tercmeye kar
Yazl olarak ifade edilen fikirlerin bir dilden baka bir dile aktarlmasndan oluan eviri ile szl olarak ya da jestler (iaret dilinde olduu gibi) ile ifade edilen fikirlerin bir dilden baka bir dile aktarlmasndan oluan tercme arasnda fark gzetilmektedir. Tercme etme, evirinin bir alt kategorisi olarak dnlebilirse de bugne kadar yaplagelen analizlere (eviri aratrmalar) gre gerekte her iki aktivite iin gerekli olan yetenekler olduka farkldr.
eviri leminin Yntemi
eviri ya da tercmanlk iin olsun, eviri ileminin sreci basite yle tanmlanabilir: 1.Kaynak metnin anlamnn zlmesi ve 2.Anlamn hedef dilde tekrar kodlanmas. Metnin anlamn zmek iin evirmen ncelikle onun paras olan eviri nitelerini' tespit etmelidir. Bu, u demek oluyor ki; evirinin paralarna kavramsal eler olarak yaklalmaldr. Grnrde basit olan bu yntemin arkasnda karmak ve kavramsal bir operasyon yatmaktadr. Kaynak metnin btn anlamn zmek iin; evirmen, metnin tm zelliklerini bilinli bir ekilde, metodolojik olarak analiz etmek zorundadr. Bu sre; kaynak dilin gramer, anlamsal ve sz dizin yapsna, deyimlerine ve benzeri zelliklerine ve ayn zamanda da o dili konuanlarn kltrne ait derin bilgiye sahip olmay gerektirmektedir. evirmen, anlam yeniden kodlamak iin ayn derinlikteki bilgiye hedef dilde de sahip olmaldr. Aslnda, genelde evirmenlerin hedef dile ait olan bilgileri, kaynak dile ait olan bilgilerinden daha nemlidir ve daha derin olmaldr. Bu sebepten dolay evirmenlerin ounluu kendi ana dillerine eviri yapmaktadrlar. Ek olarak, ele alnan konuya ait bilgi derecesi esastr. Getiimiz senelerde kavramsal dilbilim zerine yaplan aratrmalar, evirinin kavramsal srecine deerli katklar sunmutur.
eviri, bazen bazlar tarafndan ok fazla hafife alnmaktadr. Ancak eviri, kt sonulardan kanlabilmesi iin zenle ele alnmas gereken ciddi bir itir. eviri ile ilgili bir projeye balamadan nce, aada yer alan eviri hakkndaki yanl izlenimlerin gz nnde bulundurulmas gerekir.
Muhtemelen eviri ile ilgili yanlglarn en yaygn ve en ok zarar vereni budur. Yabanc bir dili okuyabilmek, konuabilmek veya yazabilmek kimseye eviri yapma yetkisi vermez. Birincisi, bir evirmen en az iki dilde yksek seviyede anlama kabiliyetine ve bilgi birikimine sahip olmaldr: bunlardan biri yabanc bir dil, dieri de ana dili. kinci olarak eviri bir yetenek iidir. yi ekilde yazabilmeli ve dil kullanm ile ilgili ince ayrntlara mkemmel derecede hkim olmalsnz. ncs, dilin kltrel etkilerden bamsz bir ey olmadn unutmamalsnz. Eer evirisi yaplan dilin ardndaki kltr gz ard edilirse, doru bir eviri yapmak ok zor olacaktr.
eviriyapmak kolaydr.
eviri aslnda hi de kolay deildir. eviri ii ok karmak, kapsaml ve etin olabilir. Ayn andan iki farkl dil zerine younlamak zihinsel olarak yorucu bir itir. nk evirmen iki dil ve zihinsel ereveler arasnda srekli gelir gider. Bir evirmen nce metni okuyup kaynak bilgileri zihnine kaydetmeli, ondan sonra metni hazmetmeli ve hedef dile doru bir biimde aktarmaldr. Bu ise mkemmel bir kelime daarc ve deyim, mecaz, slup ve niyet gibi ayrntlarn bilincinde olmak demektir.
